Zeevonk spotten op de Waddeneilanden

Misschien heb je het wel eens meegemaakt: een warme avond, een rustig strand en dan ineens zie je blauw licht in de branding. Het water lijkt op te lichten als je erdoorheen loopt en soms blijven je voetstappen nog even zichtbaar in een lichtgevende waas. Dat verschijnsel wordt veroorzaakt door zeevonk: een piepklein organisme dat reageert op beweging door licht af te geven. Maar wat is zeevonk eigenlijk? Waarom licht het op? En wanneer heb je de meeste kans om het te zien?

Wat is zeevonk?

Als je ooit zeevonk hebt gezien, weet je hoe bijzonder het kan zijn. Het water licht blauw op en bij elke golf of beweging lijkt het alsof er glitters in de zee verschijnen. Dat effect wordt veroorzaakt door zeevonk: een eencellig organisme dat licht geeft zodra het water wordt verstoord.

Zeevonk is officieel geen echte alg of dier, maar een apart soort eencellige met de Latijnse naam Noctiluca scintillans – wat letterlijk ‘flitsend nachtlichtje’ betekent. Onder de microscoop lijkt het een beetje op een ballon met een staartje, waarmee het zich door het water beweegt en onderweg plankton en larfjes opeet. Zelf is zeevonk ook weer voedsel voor bijvoorbeeld garnalen.

Dit is zijn de ideale omstandigheden om zeevonk te spotten

Als de omstandigheden goed zijn kunnen de algen zich snel vermenigvuldigen. Soms zie je dan overdag al een oranje-bruine waas in het water. Maar pas als het donker is, wordt het fenomeen echt zichtbaar: de zee lijkt dan op te lichten bij elke golfslag of voetstap.

De Waddeneilanden zijn bij uitstek geschikt om zeevonk te zien. Het water is er ondiep, de stranden zijn breed en rustig en er is weinig kunstlicht. Toch blijft zeevonk is een natuurlijk verschijnsel dat lastig te voorspellen is. Er zijn een aantal voorwaarden die de kans vergroten:

Warme dagen

Zeevonk groeit goed bij hogere temperaturen. Na een paar warme, zomerse dagen (25°C of meer) stijgt de kans. Vooral als het ook ’s nachts nog zacht blijft, zijn de omstandigheden gunstig.

Weinig wind

Wind zorgt voor onrustig water en verspreidt de algen. Bij rustig of windstil weer kunnen ze zich ophopen langs de kust, in ondiepe zones waar je het goed kunt zien. Een dag met weinig tot geen wind is dus ideaal.

Donkere nachten

Lichtvervuiling of volle maan maakt zeevonk minder goed zichtbaar. Het mooiste effect zie je op donkere, heldere nachten zonder maanlicht. Een nieuwe maan of bewolking die het maanlicht afschermt helpt mee.

Onbewogen water

Zeevonk komt het best tot zijn recht in rustig water. In een kalme zee blijven de algen dichter bij elkaar en zie je de gloed beter. Brede zandstranden met ondiep water zijn dus ideaal.

Seizoen

In Nederland wordt zeevonk meestal waargenomen tussen mei en augustus. Juni en juli zijn de maanden waarin het het vaakst gemeld wordt. Buiten die periode is de kans kleiner, maar niet uitgesloten.

Tips voor het vastleggen van zeevonk

Zeevonk is niet alleen mooi om te zien, maar ook bijzonder om vast te leggen – al vraagt het wel wat oefening. Zeevonk is alleen zichtbaar als het water in beweging komt. Loop daarom langzaam door het ondiepe water, gooi een klein steentje of kijk goed naar de branding. Zelfs zachtjes met je hand door de vloedlijn bewegen kan al genoeg zijn om de gloed tevoorschijn te laten komen.

Wees geduldig en geef je ogen de tijd om aan het donker te wennen. Vermijd fel licht van telefoons of zaklampen, want dat maakt het lastiger om de zeevonk te zien. Soms duurt het even, maar met een beetje rust en aandacht is de kans groot dat je iets bijzonders opmerkt.

Zeevonk fotograferen

Zeevonk fotograferen is lastig, maar zeker niet onmogelijk. Gebruik een camera met handmatige instellingen en een statief.

Stel de sluitertijd in op 5 tot 30 seconden
Gebruik een hoge ISO (1600–3200)
Stel scherp op een lichtpunt in de verte of handmatig op de branding

Met een smartphone heb je meer kans met een app waarmee je sluitertijd en ISO zelf kunt instellen.

Waarom zijn de Waddeneilanden geschikt om zeevonk te spotten?

De Waddeneilanden zijn een van de beste plekken in Nederland om zeevonk te zien. Dat komt vooral door de rust en de ruimte. De stranden zijn uitgestrekt en vaak vrij van kunstlicht. Op veel plekken is er geen bebouwing in de buurt, waardoor het echt donker wordt zodra de zon onder is. Dat maakt het veel makkelijker om de subtiele gloed van zeevonk waar te nemen. Ook het water langs de waddenkust speelt een rol. Het is vaak ondiep en kalm, wat gunstig is voor het ophopen van zeevonk in de vloedlijn. Op drukke plekken of bij sterke stroming verspreiden de algen zich sneller en is het effect moeilijker te zien. Hier, op de eilanden, is er minder verstoring van scheepvaart of andere drukte.

Daarnaast heb je op de Waddeneilanden vrij uitzicht over zee. Er staan geen hoge gebouwen of felle lichtbronnen in de weg. Dat maakt het kijken naar zeevonk – als het er is – extra indrukwekkend. Je ziet het niet alleen onder je voeten, maar soms over tientallen meters langs de branding.

Al die factoren samen zorgen ervoor dat een avond op het strand ineens een heel bijzondere ervaring kan worden.

Wil je zelf zeevonk te zien? Plan dan een paar dagen op een van de Waddeneilanden. Zo heb je de rust, de tijd én de ruimte om op het juiste moment op pad te gaan.

Boek je verblijf op

Zeevonk spotten op de Waddeneilanden